Filtr cząstek stałych, DPF. Przedłuż jego żywotność!

Czym jest DPF? Otóż jest to filtr montowany w układach wydechowych samochodów z silnikami Diesla. Skrót DPF to zapożyczenie z języka angielskiego i pochodzi od słów „diesel particulate filter”. Praca filtra cząstek stałych polega na oczyszczaniu gazów spalinowych z cząstek popiołu i sadzy. Jest zbliżona do roli katalizatora. Filtry te, wprowadzone do montażu w silnikach samochodowych w 1996 roku, eliminują emisję czarnego dymu, który jest charakterystyczny dla silników wysokoprężnych.

Poprawienie osiągów i zwiększenie mocy w samochodach z silnikami Diesla spowodowało jednocześnie zwiększenie wytwarzania szkodliwych, rakotwórczych substancji. Duża liczba cząstek stałych powstałych podczas spalania paliwa w silnikach napędzanych ropą powoduje, że samochody te, bez zamontowanego filtra, spełniają jedynie normę emisji spalin EURO 3. Przypomnijmy, że obecnie, od 2009 roku, obowiązuje norma EURO 5 i EURO 6.

Wokół filtra cząstek stałych jest sporo kontrowersji. Przede wszystkim dlatego, że zakup nowego to wydatek rzędu kilku tysięcy złotych. Okres eksploatacji jest krótszy niż można byłoby tego oczekiwać. Choć producenci podają przebiegi rzędu 80, 150 i więcej tysięcy kilometrów bardzo często zdarza się, że DPF odmawia posłuszeństwa już po przejechaniu połowy tych optymistycznych założeń. Nie zawsze jednak okazuje się być to z winy producenta samochodu czy dostawcy filtra. Często wynika to z zaniedbań ze strony nas samych, kierowców. W jaki sposób możemy wpłynąć na przedłużenie żywotności filtra cząstek stałych w naszym samochodzie? Jest na to kilka sposobów.

Przede wszystkim należy stosować specjalne oleje silnikowe, które przeznaczone są do jednostek z filtrami DPF. Nie zatykają one filtra w takim stopniu jak zwyczajne oleje silnikowe, co więcej, zachowują lepsze właściwości smarne. Produkty te oznaczone są napisem LOW SAPS.

Dobrą praktyką w dbałości o żywotność filtra cząstek stałych jest też unikanie gwałtownego wciskania pedału gazu. Wciśnięcie go do połowy lub do końca, przy niskich obrotach silnika powoduje, że paliwo nie spala się całkowicie, produkując duże ilości sadzy, która z kolei zapycha filtr. Aby filtr cząstek stałych działał poprawnie potrzebne są określone warunki jazdy. Należy unikać jazdy w dużych korkach. Wypalanie sadzy może zakończyć się pomyślnie wtedy, gdy auto porusza się z prędkością większą niż 50 km/h przez kilkanaście minut. Chodzi tu o równą prędkość obrotową silnika. Większa dawka paliwa podniesie temperaturę, co pozwoli na wypalenie się sadzy, która spala się w temperaturze powyżej 600 stopni Celsjusza. Taki proces możliwy jest w przypadku bardziej zaawansowanych jednostek, gdzie zastosowano możliwość samooczyszczania się filtra.

Katalityczne spalanie się sadzy wymaga jednak osiągnięcia przez filtr odpowiednio wysokiej temperatury. System taki nazywa się regeneracją pasywną. Systematyczne sprawdzanie szczelności turbiny i wtryskiwaczy, ponieważ spalaniu oleju silnikowego towarzyszy powstawanie związków, które trwale zatykają filtr DPF. Ważna jest również dbałość o czystość zaworu EGR, którego działanie przyczynia się do powstawania nagaru, który bardzo niekorzystnie wpływa na eksploatację filtra cząstek stałych.

Wnioski są jednoznaczne, należy starać się płynnie używać pedału gazu, jeździć nie tylko po mieście, ale również poza miastem, na dłuższych dystansach, przywiązywać wagę jakiego oleju używamy, regularnie sprawdzać jego poziom i wymieniać,  stosować lepszej jakości paliwo. Zaniedbania wynikające z niestosowania się do wspomnianych rad będzie skutkowało sukcesywnym, jeszcze szybszym zapychaniem się filtra w naszym samochodzie. Kolejnym sposobem na oczyszczenie filtra może być regeneracja aktywna. Tutaj za podniesienie temperatury koniecznej do spalania cząsteczek sadzy odpowiedzialny jest komputer silnika i odpowiednie modyfikacje temperatury jego pracy.

Formą regeneracji filtra jest też regeneracja wymuszona, o konieczności jej zastosowania dowiemy się po zaświeconej kontrolce „check engine”. Taki zabieg może zostać wykonany w serwisie samochodowym za pomocą urządzenia diagnostycznego i poprawi wydajność filtra nawet do 70%. Ostatnią deską ratunku może być czyszczenie filtra, które możemy przeprowadzić samodzielnie z wykorzystaniem dostępnych na rynku środków chemicznych. Jest to czasochłonny proces, który wymaga posiadania podnośnika. Czyszczenie polega na rozpuszczeniu złogów sadzy oraz spłukaniu ich. Serwisy samochodowe coraz częściej wykonują taką usługę zamiast tradycyjnej regeneracji, której koszt wynosi nawet 1000 zł.

W Polsce znane są praktyki polegające na usuwaniu filtra cząstek stałych, ze względu na jego drogą eksploatację i wymianę. Jednak samochody pozbawione takiego filtra są szczególnie niebezpieczne dla ludzi, wydzielając spaliny jeszcze bardziej trujące. Usuwanie takich filtrów w naszym kraju jest nielegalne, ponieważ taka modyfikacja narusza homologację pojazdu, jednak nie jest karane. Inaczej ma się sytuacja u naszych zachodnich sąsiadów, w Niemczech za usunięcie filtra DPF kierowcy grozi kara w wysokości 1000 euro, w Austrii jest to 3500 euro.

Zwiększenie dynamiki w samochodach z silnikami wysokoprężnymi, które w niczym nie odbiegają już od jednostek benzynowych, zwiększyła jednocześnie ich awaryjność. Zatarte turbosprężarki, popękane dwumasowe koła zamachowe czy właśnie szybko zapychające się filtry DPF oraz ceny ich napraw czy wymiany potrafią zniechęcić niejednego fana silników z zapłonem samoczynnym. Dobry, niezawodny diesel bez konieczności częstych wizyt w serwisie to już chyba niestety przeszłość.